Ένα από τα πιο παλαιά και ιστορικά κτήρια της πόλης μας είναι το 1ο Δημοτικό Σχολείο ή αλλιώς «το λαϊκό σχολείο». Με αυτή την ονομασία έμεινε βαθιά χαραγμένο στη μνήμη των παλαιοτέρων, διότι σύμφωνα με μαρτυρίες παλιών Αλεξανδρουπολιτών στο Πρώτο Σχολείο μετά τον πόλεμο φιλοξενήθηκαν “προσφυγόπουλα” προερχόμενα από διάφορα μέρη (Βλάχοι, Σαρακατσάνοι, Θράκες, Πόντιοι) που μαζί με τους “γηγενείς” μαθητές δημιούργησαν ένα ιδιαίτερο μείγμα.
Κτίστηκε λίγα χρόνια μετά την απελευθέρωση της πόλης μας το 1928, επί Υπουργίας Γεωργίου Παπανδρέου, στην κυβέρνηση Ελευθερίου Βενιζέλου, από τον εργολάβο δημοσίων έργων Αριστείδη Αλβανόπουλο. Η περιοχή πριν την ανέγερση του κτηρίου, είχε χρησιμοποιηθεί από τους Άγγλους και τους Γάλλους ως αεροδρόμιο και αργότερα ως παρατηρητήριο.
Το 1984, εκδηλώθηκε πυρκαγιά στον 1ο όροφο του κτηρίου, που είχε ως συνέπεια να καταστραφεί ο όροφος, που στη συνέχεια επισκευάστηκε και ανακαινίστηκε. Την ίδια χρονιά (1984), στον τεράστιο αύλειο χώρο, προστέθηκε ακόμη ένα σχολικό κτήριο με την ονομασία 8ο δημοτικό σχολείο, το οποίο λειτουργεί έως σήμερα ως εξαθέσιο.
Το παλαιό κτήριο του πρώτου δημοτικού χαρακτηρίσθηκε ως διατηρητέο με την υπ’ αριθ. 5759/6-9-2000 Υπουργική Απόφαση Υ.ΜΑ.Θ.(Φ.Ε.Κ. 630/2-10-2000). Το 2014 έγινε μία αναπαλαίωση στο χαρακτηρισθέν ως διατηρητέο κτήριο, η οποία σεβάστηκε και ανέδειξε το νεοκλασικό ύφος του.
Το 2000 ανεγέρθηκε, στον ίδιο χώρο, το νέο παράρτημα του πρώτου δημοτικού, με έξι επιπλέον αίθουσες διδασκαλίας και μία μεγάλη αίθουσα πολλαπλών χρήσεων, η οποία λειτουργεί και ως κλειστό γυμναστήριο, καλύπτοντας έτσι τις αυξημένες ανάγκες της περιοχής.
Επίσης πρόσφατα, το 2021, κατασκευάστηκε στον ίδιο χώρο ένα νέο σχολικό κτήριο στο οποίο συστεγάζονται δύο νηπιαγωγεία, το πρώτο και το δέκατο όγδοο νηπιαγωγείο.
Σήμερα, το πρώτο δημοτικό σχολείο λειτουργεί ως δωδεκαθέσιο ολοήμερο, με δώδεκα τμήματα γενικής παιδείας και τρία τμήματα ολοήμερου. Διαθέτει πρωινή ζώνη , τμήμα ένταξης, τμήμα ΖΕΠ και παρέχει παράλληλη στήριξη σε μαθητές του σχολείου που την έχουν ανάγκη. Πέρα από τα μαθήματα γενικής παιδείας, διδάσκονται στους μαθητές και όλα τα μαθήματα ειδικοτήτων, όπως Αγγλικά, Γαλλικά, Γερμανικά, Μουσική, Εικαστικά, Θεατρική Αγωγή και Τ.Π.Ε.
Στο παλαιό κτήριο λειτουργεί, από το 2017, δανειστική βιβλιοθήκη, η οποία διαθέτει πάνω από 1300 τίτλους και η οποία εμπλουτίζεται συνεχώς με νέες εκδόσεις. Απευθύνεται κυρίως προς τους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς του σχολείου. Επίσης η βιβλιοθήκη υποστηρίζει και προωθεί διάφορες δράσεις φιλαναγνωσίας, συνεργάζεται με διάφορους φορείς και συμμετέχει σε διαγωνισμούς φιλαναγνωσίας.
Επίσης το σχολείο, το 2010, ήταν από τα πρώτα 800 δημοτικά σχολεία που μπήκαν στο πρόγραμμα ΕΑΕΠ με υπουργική απόφαση (ΦΕΚ 804/9-6-2010, η.Β΄) και λειτούργησε με Ενιαίο Αναμορφωμένο Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα. Με το συγκεκριμένο πρόγραμμα στο σχολείο λειτούργησε κινητό εργαστήριο πληροφορικής καθώς απέκτησε φορητούς υπολογιστές και αναβαθμίσθηκε το δίκτυο επικοινωνίας του. Παράλληλα δημιουργήθηκε και σταθερό εργαστήριο πληροφορικής σε αίθουσα του παλαιού κτηρίου το οποίο διαμορφώθηκε και εκσυγχρονίστηκε με τη συνδρομή του συλλόγου γονέων και κηδεμόνων το 2013-14. Σήμερα το πρώτο δημοτικό διαθέτει ένα από τα πιο σύγχρονα σχολικά εργαστήρια πληροφορικής, καλύπτοντας έτσι τις αυξημένες ανάγκες των μαθητών για την ανάπτυξη των ψηφιακών τους δεξιοτήτων.
Το 2020, το κτήριο του νέου παραρτήματος του πρώτου δημοτικού σχολείου δέχτηκε μία καλλιτεχνική αναβάθμιση. Εθελοντές, μαθητές και δάσκαλοι αποφάσισαν να αλλάξουν την όψη του σχολείου. Εμπνεύστηκαν από τις μέλισσες για να δημιουργηθεί ένα πραγματικό έργο τέχνης, το οποίο καθοδηγεί και εμπνέει όλους μας. Το σχολείο ξεχωρίζει και για την καταπληκτική του είσοδο, στην οποία τοποθετήθηκε μία πόρτα η οποία αποτελείται από ράγες γνωστών και αγαπημένων βιβλίων.
Το πρώτο δημοτικό σχολείο συνδυάζει το παλαιό με το σύγχρονο με έναν αρμονικό τρόπο χωρίς να διαταράσσει τις ισορροπίες. Από τη μια μεριά στέκει αγέρωχο και εντυπωσιακό το διώροφο, ψηλοτάβανο και επιβλητικό παλαιό κτήριο τονίζοντας σε όλους μας την μακρόχρονη ιστορία που κουβαλά. Και από την άλλη να ξεπροβάλλει το νέο κτήριο του παραρτήματος, με τις μέλισσες να εργάζονται σκληρά και εργατικά για το ομαδικό καλό και τέλος η εμβληματική είσοδος με τα βιβλία η οποία θυμίζει σε όλους μας πως τελικά τα παιδιά και τα βιβλία μπορούν να κάνουν τον κόσμο αυτό καλύτερο .
Ως φάρος πνευματικός, συνεχίζει να φωτίζει με το φως της γνώσης και της αγωγής, τις ψυχές όλων μας.
